Neandertal antergo europeio?

Europeios Neandertais

A secuenciación do xenoma da especie extinguida revela que existiu un cruzamento xenético co Homo sapiens.

«O teu antepasado é un neandertal». Se lle din esta frase, non se moleste. Non é un insulto. é unha realidade, ou polo menos en parte. Os humanos modernos, os sapiens, mantemos no noso xenoma entre un 1% e un 4% do patrimonio xenético legado polos neandertales. Ou o que é o mesmo, existiu unha hibridación entre ambas e diferentes especies de homínidos. Dito así, esta afirmación pouco máis ou menos que ata onte constituía unha auténtica herejía para a comunidade científica, que maioritariamente sostiña que as dúas especies coexistiron durante miles de anos ata a extinción do neandertal fai uns 30.000 anos, pero que nunca se mesturaron. Pero agora, a publicación do primeiro xenoma nuclear do Homo neanderthalensis, que recolle hoxe en dous artigos a revista científica Science revela que existiu o deostado cruzamento xenético.

Menos os africanos

«Excepto os africanos, dentro de cada un de nós levamos unha parte do neandertal», explica o paleogenetista Carlos Lalueza, integrante dun dos dous equipos do CSIC que participou activamente nun proxecto internacional liderado desde o Instituto Max Planck de Alemaña polo genetista Svante Pääbo.

«Éste é, sen dúbida, un avance científico de primeira orde, abre unha nova liña de pensamento e investigación», sostén o paleobiólogo Antonio Rosas, que tamén participou no traballo e ata hai pouco un dos escépticos da hipótese da hibridación. «Pero as evidencias son as evidencias», asegura.

O estudo con todo, tampouco dá toda a razón aos minoritarios defensores do cruzamento xenético, que argumentaban que se produciu no momento en que os sapiens chegaron a Europa fai uns 40.000 anos. Hóuboo, pero moito antes, xusto no momento no que os Sapiens empezaron a abandonar África fai uns 100.000 anos. «O máis factible ?apunta Lalueza? é que ocorrese en Oriente Próximo fai entre 80.000 e 100.000 anos». A unión foi efémera, pero deixou unha profunda pegada aos humanos que desde ese punto expandíronse por todo o planeta. Só os africanos, que non abandonaron o continente, non teñen no seu xenoma a pegada do Neandertal. No estudo, comparouse o xenoma completo de tres individuos (mulleres) neanderthalensis dun xacemento de Croacia e doutras mostras parciais doutros puntos, entre eles a cova asturiana do Sidrón, co de cinco xenomas humanos: un surafricano do grupo San, un africano Yoruba, un chinés, un francés e un nativo de Papúa.

O estudo arroxa outra conclusión sorprendente: sapiens e humanos só diferenciámonos/diferenciámosnos en 83 xenes, que son os propios dos humanos. Aínda que, máis que nos xenes, a diferenza está na súa secuencia de ADN, nas distintas posicións dos nucleótidos dunha ou outra especie.